آزمايش زمان پروترومبين PT چيست؟
زمان پروترومبين (PT) آزمايشي است كه براي كمك به شناسايي و تشخيص يك اختلال خونريزي يا اختلال لخته بيش از حد، مورد استفاده قرار مي گيرد. نسبت همسو شده بين المللي (INR) از نتيجه PT محاسبه گرديده و براي نظارت بر چگونگي عملكرد داروي رقيق كننده خون (ضد انعقاد) وارفارين (كومادين) مورد مصرف در روند پيشگيري از لخته شدن خون مي باشد.
چه زماني نياز به آزمايش PT مي باشد؟
هنگامي كه شما در حال مصرف وارفارين هستيد يا زماني كه شما دچار خونريزي طولاني مدت غير قابل توضيح و يا لخته هاي خوني نامناسب باشيد، انجام تست PT براي شما از اهميت ويژه اي برخوردار است.
چه نمونه اي براي آزمايش PT نيازاست؟
يك نمونه خون از يك رگ بازو گرفته مي شود.
چه آمادگي براي انجام آزمايش PT لازم مي باشد؟
هيچ آمادگي مورد نياز نيست، هر چند شما تحت درمان با داروهاي ضد انعقاد باشيد، نمونه بايد قبل از مصرف دوز روزانه شما جمع آوري گردد.
تفسير آزمايش PT چگونه مورد استفاده قرار مي گيرد؟
آزمايش PT يا زمان پروترومبين اغلب همراه با زمان ترومبوپلاستين نسبي (PTT) استفاده مي شود كه براي كمك به تشخيص علت خونريزي غير قابل توضيح و يا لخته شدن خون نامناسب است. نسبت همسو شده بين المللي (INR) بر اساس نتايج حاصل از يك PT محاسبه گرديده و براي نظارت بر افراد تحت درمان با داروي رقيق كننده خون (ضد انعقاد) وارفارين (كومادين) استفاده مي گردد.
چندين پروتئين كه فاكتورهاي انعقادي ناميده مي شوند، در فرايندي درگير هستند كه بدن با استفاده از آن لخته خون را براي كمك به جلوگيري از خونريزي (هموستاز) مي سازد. هنگامي كه يك آسيب رخ مي دهد و خونريزي آغاز مي شود، برخي از فاكتورهاي انعقادي در يك مراحل متوالي (آبشار انعقادي) در نهايت به شكل گيري يك لخته خوني فعال كمك مي نمايند. به منظور اينكه لخته شدن طبيعي رخ دهد، بايد مقدار كافي از هر فاكتور انعقادي وجود داشته باشد و هر يك بايد به درستي عمل كنند.
تست PTو INR براي نظارت بر اثربخشي داروي ضد انعقاد وارفارين استفاده مي گردد. اين دارو بر عملكرد آبشار انعقادي تاثير مي گذارد و به مهار تشكيل لخته خون كمك مي كند. كه در دراز مدت براي افرادي كه مكرر لخته شدن خون نامناسب را تجربه مي كنند، تجويز مي شود. هدف از درمان با وارفارين حفظ تعادل بين جلوگيري از تشكيل لخته خون و منتهي به خونريزي بيش از حد مي باشد. اين تعادل نياز به نظارت دقيق دارد. INR مي تواند براي تنظيم دوز دارويي يك فرد تجويز شود تا محدوده مطلوبي كه براي شخص و شرايط فردي آن مناسب مي باشد تعيين گردد.
وارفارين ممكن است براي شرايطي از قبيل موارد زير تجويز گردد:
- ضربان قلب نامنظم (فيبريلاسيون دهليزي)
- داشتن دريچه هاي مصنوعي قلب
- ترومبوز وريدهاي عمقي (DVT)، آمبولي ريه (PE)
- سندرم ضد فسفوليپيد
- گاهي اوقات، در حملات قلبي با عوامل خطر خاص
آزمايش PT ممكن است همراه با يك تست PTT به عنوان نقطه شروع براي بررسي خونريزي بيش از حد و يا اختلالات انعقادي استفاده شود. PT عوامل انعقادي VII، X، V، II و I (فيبرينوژن) را ارزيابي مي كند. آزمايش PTT فاكتورهاي انعقادي XII، XI، IX، VIII، X، V، II (پروترومبين)، فيبرينوژن و همچنين پري كالكرئين را مورد ارزيابي قرار مي دهد.
با ارزيابي نتايج حاصل از آزمايش PT و PTT با هم، پزشك مي تواند سرنخ هايي از آنچه كه به عنوان خونريزي يا لخته ممكن است باشد را به دست آورد. اين آزمايشات تشخيصي به تنهايي براي تشخيص كافي نيستند اما اغلب اطلاعاتي ارائه مي كنند كه ممكن است آزمايشات بيشتري لازم باشد.
نمونه هايي از تست هايي كه ممكن است همراه با آزمايش PT و PTT يا براي پيگيري نتايج غير طبيعي انجام شوند عبارتند از:
۱- تعداد پلاكت ها Platelet count
اين تست براي تعيين اينكه آيا ميزان پلاكت ها كاهش يافته يا نه، به كار مي رود؛ چرا كه اينحالت مي تواند باعث خونريزي بيش از حد شود.
۲- تست زمان ترومبين Thrombin time testing
گاهي اوقات توصيه براي انجام اين آزمايش براي كمك به رد كردن يك ناهنجاري فيبرينوژني مي باشد.
۳- تست فيبرينوژن Fibrinogen testing
ممكن است براي رد كردن يك سطح پايين يا اختلال فيبرينوژني به عنوان يك علت PT طولاني مدت، انجام شود.
۴- تست فاكتور انعقادي Coagulation factor tests
اين آزمايش فعاليت (عملكرد) فاكتورهاي انعقادي را اندازه گيري مي كند. اين تست مي تواند كاهش مقادير پروتئيني يا پروتئين هايي كه به درستي عمل نمي كنند (كاهش عملكرد) را تشخيص دهد.
۵- فاكتور فون ويلبراند von Willebrand factor
گاهي اوقات دستور انجام اين آزمايش براي كمك به تعيين بيماري فون ويلبراند مي باشد كه يك علت PTT طولاني مدت است.
بر اساس سابقه بيمار كه با دقت به دست آمده، تست PTT و آزمايش PT گاهي اوقات به عنوان يك آزمايش قبل از اعمال جراحي و يا قبل از ديگر روش هاي تهاجمي براي غربالگري ميزان خونريزي بالقوه انجام مي گردد.
تست PT همچنين ممكن است زماني انجام شود كه يك فرد داروهاي ضد انعقاد مصرف نمي كند ولي علائم و نشانه هاي خونريزي بيش از حد و يا لخته شدن را دارد كه مي تواند شامل موارد زير باشد:
– خونريزي غير قابل توضيح و يا به راحتي كبود شدن
– خون دماغ
– خونريزي لثه
– يك لخته خون در وريد يا شريان
– وضعيت بحراني مانند انعقاد داخل عروقي منتشر (DIC) كه ممكن است باعث خونريزي و لخته خون شود به اين عنوان كه فاكتورهاي انعقادي با سرعت بالايي استفاده شده اند.
– يك بيماري مزمن مانند بيماري كبد شديد ممكن هموستاز را تحت تاثير قرار دهد.
هنگامي كه عمل جراحي افزايش خطر ابتلا به از دست دادن خون را با خود به همراه دارد و يا زماني كه فرد داراي سابقه باليني خونريزي مي باشد، مانند خونريزي بيني مكرر و بيش از حد و كبودي آسان، كه ممكن است نشان دهنده وجود يك اختلال خونريزي باشد؛ در چنين وضعيتي دستور انجام آزمايش PT همراه با PTT، ممكن است قبل از عمل جراحي داده شود.
براي اطلاعات بيشتر در خصوص آزمايش PT مي توانيد به آدرس زير مراجعه كنيد:
دكتر محمد حسين نجفي متخصص قلب و عروق و و فوق تخصص آنژيوگرافي
اختلال نعوظ